Retro: 40 jaar na dato: "Nederlandse" Citroën Visa in rally-uitvoering opnieuw aan de start
De Citroën Visa van Paul Maaskant/Ruud Oosterbaan in 1983 in actie tijdens de Bianchi-rally in België
Veertig jaar geleden zorgden Paul Maaskant als rijder en Ruud Oosterbaan als navigator met de Citroën Visa Trophée voor opschudding in de Nederlandse rallywereld. De compacte Groep B-Visa had een stuk minder vermogen dan de concurrentie met Lancer Turbo’s, Escorts en Manta’s, maar dankzij het lage gewicht konden Maaskant en Oosterbaan het de gevestigde orde toch flink lastig maken. De auto is na vele omzwervingen vakkundig gerestaureerd en staat volgende week (27-29 juli) aan de start van het Eifel Rallye Festival in en om het Duitse stadje Daun.
Tekst: René de Boer (Twitter: @renedeboer)
Foto’s: Collectie Billy Wouters, Citroën Nederland, X, Rebocar/R. de Boer
Soms heb je een Belg nodig om Nederlandse autosporthistorie in stand te houden. Billy Wouters, in navolging van zijn vader jarenlang Citroëndealer in het Belgische Haacht, wilde de Visa Trophée die van 1982 tot en met 1984 drie seizoenen lang door Citroën Nederland werd ingezet voor Paul Maaskant in het Internationaal Nederlands Rallykampioenschap, eigenlijk kopen voor onderdelen om daarmee zijn eigen rally-Visa op te knappen. “Maar toen kwam ik wat meer te weten over de historie van de auto en zag in dat het zonde zou zijn als die verloren zou gaan, dus besloot ik hem in oude staat terug te brengen.”
Dankzij Billy Wouters staat de Visa in rally-uitvoering er weer vrijwel precies zo bij als 40 jaar geleden
Dat was een proces van meerdere jaren, maar uiteindelijk staat de Visa Trophée er weer net zo bij als hij in 1984 aan de start stond van de Boucles de Spa, destijds naast het NK en de Belgische competitie ook meetellend voor het Europees kampioenschap. Bont gekleurd met strepen, blokjes en stippen in het rood, blauw en geel, goed contrasterend met de witte ondergrond. Total, Michelin, Citroën Accessoirie en verzekeraar Hudig-Langeveld staan op de achterportieren als sponsors, op de voorspatborden staat “Philips Video 2000”. Een technisch superieur systeem dat het echter commercieel moest afleggen tegen VHS, dat door concurrenten als Panasonic, JVC en Sony gepromoot werd. “Philips Autoradio” staat op de motorkap, stickers van Cibié maken duidelijk waar de verstralers vandaan komen.
Nadat Citroën in Frankrijk in 1981 een rallycompetitie met de compacte Visa in het leven geroepen had, kregen importeurs in diverse Europese landen de aanwijzing om ook activiteiten op dit vlak te ontplooien. In Nederland had de Citroën-organisatie nooit bijster veel initiatieven in de autosport aan de dag gelegd, het bleef hooguit bij de inzet van enkele enthousiaste dealers. Toch werd begin 1982 een Visa Trophée besteld. Citroën Nederland had Paul Maaskant uitgekozen als rijder, die tot op dat moment als privérijder samen met navigator Ruud Oosterbaan goede prestaties leverde met een Volkswagen Golf. Enkele jaren eerder was Maaskant, in het dagelijks leven instructeur op de verkeersschool van de Rijkspolitie in Bilthoven, op Zandvoort actief geweest in de toenmalige Golf GTI Cup.
Paul Maaskant (r.) en Ruud Oosterbaan beleefden hun eerste optreden met de Visa tijdens de Tulpenrally van 1982 en haalden ook de finish
"Dit is 'm, moet er nog iets aan gebeuren?"
“Op een avond in maart kreeg ik een telefoontje van Citroën dat de auto er was”, vertelde Maaskant een aantal jaar geleden in een interview. “Meneer Huigen (destijds directeur marketing en public relations bij Citroën Nederland) nam me mee naar het dak van het gebouw op het Stadionplein, waar de nieuwe auto’s stonden. ‘Dit is hem dan, moet er nog iets aan gebeuren’, luidde de vraag. Ik zei dat een rolkooi misschien wel handig zou zijn, en een brandblusser, en dat de achterbank eruit moest… Ze hadden geen idee. Enfin, de auto hebben we toen maar gauw naar Competition Service in Driebergen laten brengen, waar ze hem klaarmaakten voor de eerste wedstrijd, de Tulpenrally in april 1982.”
Schade aan de rallyauto na een ongeval op de Autobahn bij Keulen, op weg naar de Hunsrück-Rally
Bij de Tulpenrally bleek al dat Maaskant met de lichte Visa extreem laat kon remmen, maar dat de auto ook nog wel eens de neiging had om op het dak te rollen. De opgelopen schade werd snel weer hersteld en het debuut eindigde heel verdienstelijk met een top-tien-klassering. Later dat jaar werd de Visa zwaar beschadigd toen een Mercedes op de Autobahn in botsing kwam met de C25-bestelwagen met aanhanger, waarop de Visa naar de Hunsrück-Rally in Trier vervoerd werd. De bestuurder van de Mercedes had de controle verloren nadat een steen door zijn voorruit was gekomen. De C25 ging met aanhanger en al over de kop, de bemanning kwam met de schrik vrij. De bestelauto en de aanhanger waren total-loss, ook de Visa was flink beschadigd, maar werd met vereende krachten in ieder geval zodanig hersteld dat Maaskant en Oosterbaan toch nog aan de rally konden deelnemen. Later vielen ze alsnog uit, overigens evenals zo’n 80 procent van de overige deelnemers. Na meerdere goede klasseringen in de overige rally’s sloten Maaskant en Oosterbaan het seizoen 1982 als derde in de eindstand van het Internationaal Nederlands Rallykampioenschap af.
In de Kempenrally in 1983 was er de eerste overwinning voor de Visa met kenteken HS-54-FB
Upgrade met winst
Voor 1983 vond een ‘upgrade’ plaats van een Visa Trophée naar een Visa Chrono, die met een 1434cc-motor in plaats van een 1219cc-blok was uitgerust, dat 134 in plaats van 100 pk leverde. Een andere grille met dubbele Morette-koplampen toonde uiterlijk het verschil, al bleef het kenteken (HS-54-FB) hetzelfde. Nieuw was ook de navigator: Ab Molkenboer had de plaats ingenomen van Ruud Oosterbaan en in de nieuwe samenstelling won het Citroën-team in februari 1983 gelijk de Belgische Kempenrally. ‘Droomdebuut van Citroën-equipe’, kopte ‘De Telegraaf’ op maandagochtend. 
Sterke tweede plaats in de Amsterdam-BP-Rally 1983 achter winnaar Guy Colsoul
Voor de volgende rally werd het oude duo Maaskant/Oosterbaan niettemin weer in ere hersteld en met de tweede plaats achter winnaar Guy Colsoul (Opel Ascona 400) in de Amsterdam-BP-rally baarde het team opzien. Na een lange zomerpauze – die Maaskant onder andere benutte voor het herstel van een hernia na een ongeval met een politiemotor – scoorde het team in meerdere internationale rally’s goed, met de zevende plaats van 242 deelnemers in de Belgische Bianchi-rally, de derde plaats in de SLS-BP-Rally en de vierde positie in de Rally Visé-Aubel in de Belgische mijnstreek. Daarmee nam Maaskant zelfs de leiding in de NK-stand, maar omdat enkele concurrenten nog goed scoorden in de Zwitserse Rally du Vin en Maaskant en Oosterbaan tijdens twee rally’s in Duitsland de eindstreep niet haalden, was de derde plaats in de eindstand van het kampioenschap het resultaat. Op grond van zijn behaalde prestaties kreeg Maaskant voor het seizoen 1984 bovendien de felbegeerde status van FIA B-rijder, wat automatisch lagere startnummers betekende.
De Visa tijdens de Boucles de Spa in 1984, precies zoals de auto er nu weer uitziet
Alles eruit gehaald
Het rallyjaar 1984 begon al goed met de zevende plaats in de Boucles de Spa, terwijl driekwart van de deelnemers uitviel. Na een paar top-tienklasseringen in de Amsterdam-BP en Hellendoorn en een uitvalbeurt in de Tulpenrally was de tweede plaats in de BAC Rally opnieuw een fraai resultaat. Ook de ELE-Rally resulteerde inde tweede plaats, terwijl Maaskant/Oosterbaan in de voor het EK tellende Duitse Hessen-Rallye in het internationale veld tussen de dikke Manta’s, quattro’s en 911’s als twaalfde eindigden. Ook na de zomerpauze boekte het Citroënteam goede resultaten, onder andere tweede in Visé-Aubel, wat uiteindelijk uitmondde in de tweede plaats in de eindstand van het Internationaal Nederlands kampioenschap. Daarna zette Citroën Nederland een punt achter de campagne in het internationaal kampioenschap, want sportief en publicitair was alles eruit gehaald wat erin zat.
Hessen-Rally 1984
De samenwerking met Melchior Gadellaa en Jojan van Haaften, die sinds het voorjaar van 1984 een tweede Visa in het nationaal kampioenschap bestuurden, werd nog wel een jaar voortgezet, het duo reed ook een paar buitenlandse wedstrijden met de auto die eerder door Maaskant en Oosterbaan was bestuurd. Vervolgens werd de Visa met het kenteken HS-54-FB een tijdlang ingezet in de rallycross, waarna de auto vanaf de tweede helft van de jaren tachtig een aantal malen van eigenaar verwisselde. Uiteindelijk kocht de Belg Billy Wouters de auto in 2011 en herstelde hem in een langdurig proces in zijn oude staat.
Billy Wouters bracht de Visa weer in zijn oorspronkelijke staat terug
Hoe kwam de Visa Trophée bij Wouters terecht? Hij vertelt: “Ik heb hem gekocht in 2011. Na de actieve periode onder de vlag van Citroën Nederland met Maaskant en daarna in 1985 nog met Melchior Gadellaa, reed Peter Grim, monteur bij Citroën Hilversum, ermee in de rallycross. Daarna is hij een tijdlang van Tejo Wessels geweest, die ook de tweede rally-Visa had, en die heeft ze in 1999 samen verkocht. Vervolgens is de auto een paar maal van eigenaar gewisseld, daar weet ik het fijne niet van, waarbij er ook veel verloren is gegaan van bekers, documentatie en zo. En zo’n tien jaar na dato stond hij al een hele tijd te koop, maar voor gigantisch veel geld, volgens mij rond de tienduizend Euro of zo, en dat was veel teveel. Toen kwam hij na een tijdje weer te koop en zijn we eens gaan kijken, want ik had er in eerste instantie wel belangstelling voor om onderdelen te kunnen gebruiken voor mijn eigen Trophée. Toen ik ging kijken, schrok ik ervan dat de auto best compleet was en zo hebben we een bod gedaan. We waren niet de enige, want Ben Bosch, de man die hem bestickerd heeft, had ook een bod gedaan, maar mijn bod lag net iets hoger en zo kwam de auto in 2011 dus hierheen.”
Origineel houden
Restauratie was aanvankelijk helemaal niet de bedoeling, zo vertelt Wouters: “Zoals gezegd wilde ik de auto eigenlijk voor de onderdelen, maar omdat hij nagenoeg compleet was, en omdat ik er meer en meer over begon te lezen en meer over de auto te weten kwam, heb ik toch gezegd: ‘Allez, we moeten hem origineel houden’, al zat er wel gigantisch veel werk aan, want hij was eigenlijk zoals hij van de rallycross kwam. Bij de vorige eigenaar heeft hij ook een jaar of tien in een schuur gestaan. Er waren wel plannen, maar gelukkig hebben ze er niet teveel mee gedaan, want wat ze wel gedaan hadden, was helemaal niet goed, dus ik ben blij dat ze er verder afgebleven zijn, haha!”
Dankzij Wouters’ aankoop werd gelukkig een stuk Nederlandse autosport- en Citroënhistorie behouden. De auto werd successievelijk in zijn oorspronkelijke staat hersteld. Wouters: “Hij kwam hier zoals hij was, en dat betekent dat je keuzes moet maken. Je kunt ervoor kiezen om hem beter te maken dan vroeger, maar we hebben hem toch zoveel mogelijk gelaten als vroeger, zoals het origineel. Het voordeel was dat er nog heel veel originele onderdelen bij waren, dus we hebben hem bijna volledig kunnen reconstrueren zoals hij destijds was. De carrosserie is nog helemaal origineel, al zijn er in de loop der tijd wel dingen vervangen, zoals de dakplaat en de vleugels, en er is gigantisch aan gelast van onderen, maar de basis is nog dezelfde. Hij is misschien niet overal even recht, maar hij is origineel. Zelfs het tapijtje dat erin ligt is het originele tapijtje.”
De 1434cc-motor, goed voor 134 pk
Hulp van Mathiot
Het draaiende gedeelte vergde wat meer improvisatie. Wouters: “De motor die erbij zat, was kapot en een versnellingsbak ontbrak. We hebben de motor gemaakt zoals hij toen gemaakt werd, ook volgens FIA-norm. Zo is het gewicht van de krukas identiek zoals het vroeger was, het zijn dezelfde cilinderkop en nokkenas als die er toen op stonden, allemaal conform de homologatie. Qua vermogen denk ik dat we daarmee terug in de buurt zitten van wat het moest geweest zijn. We hebben ook hulp gekregen van Mathiot, die destijds de competitieonderdelen voor Citroën Compétitions maakte. De preparatie werd gedaan door Competition Service in Driebergen, met onderdelen van Mathiot. De “evo” vooras bijvoorbeeld is ook helemaal van Mathiot en de onderdelen daarvan heb ik nog via Mathiot kunnen kopen. Daar zitten spoorstangen op van een Alfa, fuseekogels van een CX, dat is echt een mengeling van van alles en als je niet weet waar je moet zoeken, dan is dat moeilijk! Maar dat is dus wel in orde gekomen.”
“De versnellingsbak is een ander verhaal: dat is een klauwenbak, ik neem aan dat die er vroeger niet op zat, destijds zal het wel een PTS-bak (Peugeot Talbot Sport, red.) geweest zijn, maar die hebben we vervangen door een klauwenbak die op maat gemaakt is. Het is de versnellingsbak uit mijn Visa, met al de grootste eindverhouding die erop zit, maar als we wat grotere banden erop zetten, dan moet dat goed werken. Ik denk ook dat ze destijds helemaal niet zulke hoge topsnelheden haalden, ik kan me voorstellen dat Maaskant zelfs heel vaak met een originele versnellingsbak reed.”
Dankzij de in België bestaande mogelijkheid van een gepersonaliseerd kenteken bleef de oorspronkelijke letter-cijfercombinatie gehandhaafd
Presentatie in Nijverdal
In het voorjaar van 2019 was de restauratie van de auto volledig afgerond en werd de Visa Trophée gepresenteerd tijdens het Klassieker- en Youngtimer-evenement van de Auto Sport Vereniging Hellendoorn in Nijverdal, waarbij ook Paul Maaskant en Ruud Oosterbaan en teammanager Herman Olthof aanwezig waren. Die zomer stond de auto ook op het Concours d’Elégance in de tuin van Paleis Soestdijk. Nadat corona een aantal jaren lang activiteiten in de weg stond, komt de auto volgende week (27-29 juli) voor het eerst tijdens een echt historisch rally-evenement in actie, en wat voor één: startplaatsen voor het Eifel Rallye Festival in en rondom het Duitse plaatsje Daun zijn zo gewild, dat de organisatie zelfs een wachtlijst hanteert!
Paul Maaskant reed ook regelmatig wedstrijden met de Visa in België: Visé-Aubel, Haspengouwrally, Rally van Ieper, Boucles de Spa en de Kempenrally, die Maaskant – voor het begin van het seizoen 1983 samen met Ab Molkenboer, wat slechts een korte verbintenis was – zelfs won, bij het eerste optreden met de krachtiger Visa Chrono. Heeft de huidige eigenaar Billy Wouters de Visa, die nu van hem is, destijds zelf in actie kunnen zien? “Nee, want ik ben van 1978, dus daar was ik toen nog te klein voor,” lacht hij. “Maar ik had later wel al folders en reclame van de Maaskant-Visa, dus gaandeweg heb ik meer van de historie leren kennen. Paul Maaskant en Ruud Oosterbaan hebben heel wat verhalen en anekdotes verteld, dat is fantastisch, en Ben Bosch heeft voor de bestickering gezorgd, waar ik ook heel erg blij mee ben. Het is opmerkelijk dat veel Citroën- en rallyfans ook nu nog, 40 jaar later, leuke herinneringen aan de auto hebben. Nog steeds duiken er regelmatig onbekende foto’s en filmpjes op. Dat een Nederlandse rally-Visa in België is gerestaureerd en geconserveerd wordt, is natuurlijk wel bijzonder, maar wellicht is dat het lot, misschien heeft dat gewoon zo moeten zijn. Ik doe het in ieder geval graag!”
Zo staat de auto volgende week aan de start tijdens het Eifel Rallye Festival