Formule 1: Marussia trekt de stekker eruit

Ondanks de eerdere belofte dat het team in Abu Dhabi weer aanwezig zou zijn, hebben de bewindvoerders van het F1-team van Marussia nu toch besloten om de stekker eruit te trekken. Er is geen koper voor het team gevonden. Daardoor zat er voor de bewindvoerders niets anders op dan het faillissement van het bedrijf aan te vragen. De 200 medewerkers worden ontslagen. Het einde van Marussia is een nieuwe treurige stap in het financiële drama waarin de Formule 1 momenteel is verwikkeld.

Tekst en foto: Mattijs Diepraam

Volgens de bewindvoerders is er de afgelopen weken alles aan gedaan om een koper te vinden. Het team verscheen eerder deze week nog op een voorlopige inschrijvingslijst van de FIA, onder de naam van Manor F1. Manor Grand Prix Ltd is immers het bedrijf van teambaas John Booth, dat al in de Virgin-tijd van het team de zaak feitelijk bestierde. Enkele dagen later blijkt het doek toch te vallen voor het team uit Banbury. De 200 medewerkers zijn hun baan kwijt.

Het team van Marussia begon zijn F1-carrière als Virgin Racing, waarna de Russische zakenman Andrey Cheglakov het team overnam en het omdoopte in Marussia F1 Team. Na jarenlang van WK-punten verstoken te zijn geweest, scoorde Marussia in Monaco eerder dit jaar zijn eerste punten, dankzij de negende plaats van Jules Bianchi. Daardoor zou het voor 2015 in aanmerking zijn gekomen voor een flinke bonus van de F1-rechtenhouder, maar op die uitkering kan het nu geen aanspraak meer maken.

Marussia is niet het enige F1-team dat in de laatste weken in noodweer verkeerde. Mocht het team van Caterham 2015 ook niet halen, dan hebben alle teams het loodje gelegd die in 2010 tot de sport werden toegelaten. HRT ging al eerder ten onder. De drie teams, die lange tijd 'de nieuwe teams' werden genoemd, of 'Divisie B', omdat ze zich maar niet konden verlossen van het rodelantaarndragerschap, werden vanaf hun oprichting al op achterstand gezet.

De 'budget cap' van 40 miljoen waarmee ze de Formule 1 werden binnengelokt, was al van tafel voordat ze aan hun eerste race konden deelnemen. Onder druk van de grote teams werd die afspraak omgezet in het vage Resource Restriction Agreement (RRA), die de nieuwkomers meteen op dubbele kosten joeg. Door de komst van de RRA ging de inschrijving van Campos al meteen over op andere Spaanse handen, waarna later nog eens een eigendomswisseling volgde. Colin Kolles, nu ook betrokken bij de laatste stuiptrekkingen van Caterham, droeg het team van HRT ten grave.

(Voormalig?) Caterham-eigenaar Tony Fernandes raakte in de loop van dit jaar uitgekeken op de Formule 1, nadat al zijn strijdvaardigheid was opgegaan aan een langdurig juridisch gevecht met het huidige Lotus-team en de eigenaren van de Lotus-straatauto's. De almaar stijgende kosten en het gebrek aan sportieve vooruitgang deden ook dat team uiteindelijk de das om, eindigend in een publiek moddergevecht tussen Fernandes en de investeringsgroep die het team eerder dit jaar leek te hebben overgenomen. Of Caterham wél in Abu Dhabi op de grid staat, is nog maar de vraag, ook al staat dit team net als Marussia op de voorlopige inschrijvingslijst van 2015 die de FIA eerder deze week publiceerde. Het allerlaatste nieuws is dat Caterham een crowdfunding-actie is gestart, getiteld #RefuelCaterhamF1. Hoeveel F1-fans minimaal 10 pond in 'de groenen' wil steken, valt nog te bezien.

Het nieuwe motorenreglement dat in 2014 van kracht werd, heeft de kostenspiraal nog een extra zetje gegeven. Zelfs teams met een langere geschiedenis, zoals Sauber, Force India en Lotus, hebben het daardoor zwaar. In Austin dreigden ze zelfs met een boycot. Het dwong Bernie Ecclestone tot de opzienbarende bekentenis dat de financiële crisis in de Formule 1 misschien zijn eigen schuld was.

Na de bestuurscrisis van 2006 (toen diverse teams dreigden met een rivaliserend kampioenschap) brak Ecclestone de gelederen door niet alleen meer geld te beloven (het percentage aan commerciële verdiensten dat niet naar Ecclestone en rechtenhouder CVC ging, steeg van 23 naar 50), maar ook door de zogenaamde Constructors Championship Bonus (CCB) in te stellen. Kampioensteams (lees: Ferrari, Red Bull, McLaren) kregen daardoor nog eens extra geld op zak, dat overigens gewoon uit diezelfde 50 procent werd gehaald. Ook Williams kon door warme banden met Ecclestone rekenen op een extra douceurtje. Door de CCB kregen de kleinere teams slechts een fractie meer van het bedrag dat ze vóór 2006 uit de taartpunt van 23 procent kregen.

Onlangs berekende onderzoeksjournalist Dieter Rencken van autosport.com dat de totale uitgaven in de Formule 1 momenteel 1,5 miljard pond bedragen. De totale inkomsten bedragen 1,2 miljard. De teams krijgen gezamenlijk van FOM (het bedrijf van Bernie Ecclestone dat namens CVC de commerciële kant van de F1 bestiert) slechts 530 miljoen uitgekeerd, en dan ook nog zeer scheef verdeeld over de teams.

De berekeningen tonen aan dat het huidige bedrijfsmodel van de Formule 1 niet duurzaam is. Van 1,2 miljard aan inkomsten moet het immers eenvoudig mogelijk zijn om 22 auto's te laten rijden, als het overgrote deel van die inkomsten niet in de zakken zou verdwijnen van mensen die niet om de sport geven. Maar dat het bedrijfsmodel zelfs op de korte termijn niet houdbaar blijkt, zal ook voor Ecclestone – tegenwoordig ook maar een zetbaas van CVC – als een onaangename verrassing komen.

Of derde auto's een oplossing zijn, is nog maar de vraag. Die verlagen voor de kleinere teams de kans op punten (en dus inkomsten) nog verder. Lange tijd werd gedacht dat Bernie Ecclestone een voorstander was van derde auto's en daarom de kleine teams met opzet liet doodbloeden. Maar tijdens zijn opmerkelijke persconferentie in Austin liet de 84-jarige Brit weten: "Derde auto's? Dat gaat niet gebeuren. Niemand kan nu al twee auto's betalen."

Wat de oplossing dan wél is? Die zal toch van rechtenhouder CVC moeten komen. Niet voor niets is Gérard Lopez (Lotus-eigenaar en de man achter investeringsfonds Genii Capital) nu naar voren geschoven om gesprekken te voeren met Donald Mackenzie, de mede-oprichter van CVC. Volgens Monisha Kaltenborn van Sauber spreken Lopez en Mackenzie "dezelfde taal". Flitskapitalisten onder elkaar, daar zou ze dus best eens gelijk in kunnen hebben. Die oplossing moet wel snel komen, anders kan de neerwaartse spiraal zich nog verder doorzetten.