De zeventiger jaren. Het circuit van Zandvoort en de Grand Prix door de jaren heen (Deel 7)

In het weekend van 3 tot en met 5 september zullen na een afwezigheid van 36 jaar de Formule 1-wagens weer brullen over het Zandvoortse circuit. Het circuit van Zandvoort moest op de schop. Vanghekken werden in 1973 vervangen door vangrails. De baan werd aangepast naar de toen geldende veiligheidsregels. Na de dramatische Grand Prix van 1970, de regenrace van 1971 en het overslaan van de Grote Prijs van Nederland in 1972 was Zandvoort gereed om weer mee te tellen in het Wereldkampioenschap.

Tekst en samenstelling: Gerrie Hoekstra
Foto's: Ford Racing USA, Archief Autosport.nl, Archief Rob Petersen, Zandvoorts Museum, Genoodschap Oud Zandvoort, Winau Berkhof, Gerrie Hoekstra
Bronnen: Auto&Sport, Autovisie, Autorevue, Archief Autosport.nl, Koen Vergeer – Zandvoort, Mark Koense – Grand Prix Zandvoort, Wim Loos - De onvervulde belofte van een natuurtalent, Winau Berkhof – Real Racing, De Zandvoorter. Zandvoortse Badcourant, Zandvoortse Courant, Zandvoorts Nieuwsblad, Zandvoorts Museum.
3D animatie: Niels Kamp (met dank aan de voice van Zandvoort - Rob Petersen)



De wedstrijd op 21 juni 1970 bracht de onveiligheid van het Zandvoortse circuit dramatisch aan het licht. In de 23ste ronde verloor vlak na Tunnel Oost Piers Courage de macht over het stuur van zijn De Tomaso-Ford. De wagen vloog in brand na contact met een rij vanghekken. Courage had geen enkele kans en kwam om het leven.

 

Een na afloop verslagen Jochen Rindt, vriend van Courage, won de wedstrijd in zijn Lotus 72 voor de March-Ford van Jackie Stewart en de Ferrari van Jacky Ickx. Rindt verongelukte later dat jaar zelf op Monza en werd postuum wereldkampioen.





Een jaar later, op 20 juni 1971, maakte Gijs van Lennep zijn debuut in de Formule 1 met een al wat oudere Surtees-Ford. Door de nattige omstandigheden gleed een flink aantal bolides van de baan. Jacky Ickx en Pedro Rodriguez zorgden voor een adembenemende strijd om de overwinning.




Ickx met zijn Ferrari won nadat de BRM-motor van de Mexicaan ging haperen. Rodriguez eindigde alsnog als tweede op een kleine acht seconden. Clay Regazzoni werd op één ronde achterstand derde met zijn Ferrari. Gijs van Lennep reed naar een mooie achtste plaats. Rodriguez verongelukte drie weken later tijdens een sportwagenrace op de Duitse Norisring. Jackie Stewart kwam er met zijn Tyrrell-Ford in de regen op Zandvoort niet aan te pas, met zijn mindere Goodyear-banden, maar werd wel werd aan het eind van het jaar voor de tweede maal wereldkampioen.
De rijders en organisatie vonden het circuit te gevaarlijk worden en besloten het jaar 1972 over te slaan. De nieuwe directeur Johan Beerepoot en wedstrijdleider Ben Huisman zorgden met een flink aantal trouwe sponsors en adviezen van Jackie Stewart ervoor dat de baan in 1973 compleet gerenoveerd werd, inclusief de snelheidremmende nieuwe Panoramabocht.

 

Op 29 juli 1973 kwamen 24 wagens aan de start. Tijdens de training begon het slecht voor de wereldkampioen van 1972, Emerson Fittipaldi, die er hard afging in Bos Uit. De Braziliaan bezeerde zijn enkels en kwam in de race niet verder dan twee ronden. Zijn Lotus 72D-collega Ronnie Peterson reed naar de pole position.





De één-twee van Jackie Stewart en François Cevert met hun Tyrrells werd volledig overschaduwd door het fatale ongeluk van het jonge Britse talent Roger Williamson vlak voor de Oost-Tunnel. De dramatische beelden van de brandende March en de moedige pogingen van David Purley om de kansloze rijder te redden gingen de hele wereld over. Een dieptepunt in de geschiedenis van de Grand Prix op Zandvoort. James Hunt behaalde een derde plaats in zijn eerste Formule 1-seizoen met de door Lord Hesketh aangekochte March 731. Gijs van Lennep reed met zijn Iso-Marlboro naar zijn eerste punt door als zesde te eindigen. Jackie Stewart werd in dit dramatische jaar voor de derde keer wereldkampioen en stopte daarna met racen, mede ingegeven door het fatale ongeluk van zijn Tyrrell-teamgenoot François Cevert tijdens de kwalificatie van de GP van USA op Watkins Glen.

Na een matig jaar in de BRM stapte Niki Lauda in 1974 over naar het team van Ferrari als teamgenoot van Clay Regazzoni. Lauda won de race op 23 juni 1974 en versloeg de Zwitser met ruim 8 seconden.





Emerson Fittipaldi was van Lotus naar McLaren overgestapt en eindigde als derde, maar wist in dit seizoen driemaal te winnen en genoeg punten binnen te halen om zich voor de tweede maal wereldkampioen te mogen noemen. Ook Iso-Marlboro had Gijs van Lennep weer ingeschreven, maar dat werd in de kwalificatie een kansloze missie.



De race van 22 juni 1975 begon onder regenachtige omstandigheden. Op een snel opdrogende baan kwam James Hunt als eerste voor slicks de pits in en legde met deze vroege stop de uiteindelijke basis voor zijn eerste overwinning en eerste winst voor het nietige Hesketh-team. Niki Lauda kwam in de slotfase nog heel dichtbij, maar kwam één seconde te kort voor de overwinning.





Deze ging naar een uitermate blije James Hunt en het bleef nog lang gezellig in Zandvoort. De derde podiumplaats ging naar Clay Regazzoni. Gijs van Lennep nam intussen de plaats in van Roelof Wunderink, die gewond was geraakt na een zwaar F5000-testongeluk voorbij de Oost-Tunnel. Van Lennep reed de wat oudere HB Ensign N174 naar een tiende positie. Niki Lauda werd in 1975 wereldkampioen. Graham Hill stopte aan het begin van het seizoen en werd vervangen door het Britse talent Tony Brise. Later in dat jaar verongelukten Tony, Graham en vier teamleden in een vliegtuigcrash.




Het gehele seizoen 1976 stond in het teken van de strijd tussen Niki Lauda en de naar Marlboro McLaren-Ford overgestapte James Hunt. Dit titanengevecht strandde nadat Lauda zwaar crashte op de door hem zo gehate Nürburgring. De Oostenrijker overleefde de crash ternauwernood, maar liep wel zware brandwonden op. Terwijl Lauda in het ziekenhuis vocht voor zijn leven, won James Hunt op 29 augustus 1976 de Grote Prijs van Nederland voor de enige Ferrari van Clay Regazzoni en de Lotus-Ford van Mario Andretti.




De Nederlander Boy Hayje maakt op Zandvoort zijn Formule 1-debuut met een Penske PC3. Boy kwalificeerde zich als 21e. Na een overhitte motor moest de rijder in de 64e ronde opgeven met een kapotte aandrijfas. Ook de gebroeders Bob en Rody Hoogenboom schreven weer een auto in. Nu niet meer onder de vlag van Mo Nunn, maar onder eigen regie.



De HB Boro werd bestuurd door de Australiër Larry Perkins, die in de 44e ronde uit de wedstrijd spinde. De ontknoping in de strijd om het wereldkampioenschap werd beslist tijdens de laatste Grand Prix van Japan op de Fuji Speedway onder erbarmelijk natte omstandigheden. De verbazingwekkende snelle terugkomst van Lauda zorgde voor een enorme apotheose waar de hele wereld rechtstreeks getuige van zou zijn. Lauda vond het onverstandig om te racen met zijn mindere conditie en onder deze zware omstandigheden en reed na twee ronden de pits in om op te geven. In de slotfase reed Hunt naar een onverwachte derde plaats. Daardoor werd hij met één punt verschil wereldkampioen.




Maar liefst 37 bolides waren ingeschreven voor de Grand Prix van Nederland op 28 augustus 1977. Michael Bleekemolen maakte rechtstreeks vanuit de Formule Ford zijn debuut in een RAM March 761 van het team van John MacDonald, waar ook Boy Hayje voor uitkwam.




Beide rijders wisten zich niet te kwalificeren, daarvoor waren hun wagens te slecht geprepareerd. Teambaas MacDonald werd op zaterdagmiddag nog gearresteerd vanwege fraude, aangespannen door een van zijn eerdere rijders. Ook kwamen de gebroeders Hoogenboom opnieuw opdraven op Zandvoort nadat ze de twee jaar oude Boro hadden afgestoft in hun werkplaats. Brian Henton deed het daarmee fantastisch. De Engelsman kwalificeerde zich verrassend goed en in de race lag de rijder zevende toen hij in de Tarzanbocht spinde en gediskwalificeerd werd omdat hij was aangeduwd. Niki Lauda liet op Zandvoort zien nog lang niet afgeschreven te zijn en werd door zijn winst de meest succesvolle Ferrari-coureur aller tijden. Na aanvankelijk de kop te hebben genomen, finishte Jacques Laffite met zijn reserve-Ligier-Matra op een kleine twee seconden als tweede voor Jody Scheckter met de Wolf-Ford. Niki Lauda werd dat jaar wereldkampioen en verruilde voor het jaar erop Ferrari voor Brabham-Alfa Romeo.




De oppermachtige 'ground effect'-wagens van Lotus waren in 1978 niet te verslaan. Kopman Mario Andretti en de als tweede man aangewezen Ronnie Petersen overheersten de wedstrijden en hadden al vijf van de zeven races gewonnen. Ook op Zandvoort reed dit onverslaanbare duo op 27 augustus 1978 naar een één-twee-overwinning. De beide Brabham-Alfa Romeo's van Niki Lauda en John Watson kwamen daarachter over de finish.




Ook Michael Bleekemolen kreeg de kans om zich te kwalificeren met de door F&S ingeschreven ATS HS1, maar dit lukte niet. Intussen wisselden vreugde en verdriet elkaar af bij Team Lotus: Mario Andretti werd met de Lotus 79 wereldkampioen, maar Ronnie Petersen overleed later in het seizoen in een ziekenhuis na een startcrash op Monza.




Om de snelheden voor Tunnel Oost in te dammen, eisten de rijders dat er een extra chicane moest worden aangelegd. Deze merkwaardige en lelijke bocht zorgde eigenlijk voor nog meer gevaar en temperde de snelheden amper.




Na kampioen te zijn geworden in de Formule 3 maakte Jan Lammers zijn Formule 1-debuut op Zandvoort met de Shadow, voorzien van een agressief geschilderde leeuw op de voorzijde. Lammers moest na twaalf ronden opgeven met een kapotte versnellingsbak. De race op 26 augustus 1979 werd een prooi voor Alan Jones met de Williams FW07. Nadat Gilles Villeneuve de kop had genomen, nam de Australiër de leiding over na een spin van de Canadees na de nieuwe 'Beerepoot-chicane'.




Een band van de Ferrari was daardoor beschadigd geraakt en die ontplofte bij het remmen voor de Tarzanbocht. Een andere rijder had zijn wagen aan de kant gezet, maar zo niet Villeneuve, die op redelijk hoge snelheid al balancerend op drie wielen alsnog de pits wilde bereiken. Jones won de wedstrijd voor Jody Scheckter met de Ferrari en Jacques Laffite met de Ligier-Ford. Jody Scheckter won driemaal dit seizoen en vergaarde genoeg punten om wereldkampioen te worden. Niki Lauda besloot tijdens de trainingen voor de Grote Prijs van Canada dat het welletjes was en vertrok om zijn eigen luchtvaartmaatschappij Lauda Air te beginnen.
(Wordt vervolgd)